Een lang geleden van het toneel verdwenen moeder; een verwarde, stokoude vader die zichzelf het liefst uit het leven zou willen goochelen; een jonger zusje in haar ontluikende puberteit en een verlatingsangstige hond genaamd Leo: de zeventienjarige Bas Jan krijgt wat voor zijn kiezen. Veel last lijkt hij niet te hebben van deze ongebruikelijke thuissituatie. Nu hij met zijn heldere hoofd geslaagd is voor het gymnasium en zijn talenten wil verfijnen aan de Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag, is het voor hem als plaatsvervangend pater familias echter niet eenvoudig om zich los te maken.

Wanneer hij auditie moet doen voor de toelatingscommissie voor de Academie, besluit hij zijn vader, zusje en hond dan ook maar mee te nemen. Die volksverhuizing dient een tweeledig doel, want vaders achterland ligt deels nabij Wassenaar en Bas Jan hoopt met behulp van een in Den Haag achtergebleven oom de hiaten in het verschrompelende vaderverstand te kunnen vullen. Eenvoudig is die onderneming niet, want vader is bang voor snelheid en ook Leo heeft zo zijn fobieën. Bas Jan bouwt - weinig vernuftig - een tandem met een aanhanger en fietst met dit reizende gezelschap van het oosten naar het westen.

Niet alleen voor wat betreft deze schets van een disfunctionele familie, maar ook gezien de stijl doet dit werk denken aan 'The Hotel New Hampshire' van John Irving. In dat boek eveneens volop drama en Bildung in een origineel literair werk en dat op geestige wijze verteld door een zoon in het verhaal.

De vader van Bas Jan was in vroegere tijden een groot goochelaar; het talent van zijn zoon is dat hij kan vallen als geen ander. De protagonist is gebaseerd op de in 1975 tijdens een vaartocht - die als doel had de Atlantische Oceaan over te steken - verdwenen artiest Bas Jan Ader, die het vallen tot een kunstvorm verhief. Zijn achtergrond is sterk gefictionaliseerd: Ader zelf was het kind van verzetsstrijders en predikanten uit het Groningse Winschoten. Diens fictieve pendant groeide op in het oosten van het land, waar ook de schrijver van de Valkunstenaar zijn jeugd doorbracht. De tijd waarin de Bas Jan in het boek leeft, lijkt daarmee in harmonie. Net als in de schoolgesitueerde boeken van Siebelink lijkt het verhaal zich verder in het verleden af te spelen en pas wanneer het eerste mobieltje in het verhaal opduikt merk je dat de begrijpelijk vroegwijze, iets ouwelijke hoofdpersoon zich in de 21e eeuw met zijn karavaan door het landschap beweegt.

Het bezoek aan Den Haag brengt antwoorden met zich mee en mogelijkheden om een jeugd af te sluiten. Peppelenbos creëert zo op toegankelijke wijze een hoofdpersoon die je ieder moment door je straat kunt zien fietsen – berekenend hoe hij het beste zijn landing kan inzetten. Wie bang was dat er nooit meer een Joe Speedboot-eske avonturenroman aan de canon zou worden toegevoegd kan gerust zijn: die is er bij dezen. De Valkunstenaar beschrijft een queeste waarin het contrast wordt gezocht tussen geregisseerd en abusievelijk vallen; de bijsmaak van Gauloises en de textuur van een piercing; van vasthouden aan familieverantwoordelijkheden en het loslaten ten behoeve van een nieuwe start.

Ingeborg Nienhuis